Ο σεισμός των Σοφάδων (30 Απριλίου 1954, M 6.7-7.0)

Ο σεισμός των Σοφάδων (30 Απριλίου 1954, 13:02:36), ήταν λίαν ισχυρός, εκτιμώμενου μεγέθους, Ms 7 (Παπασταματίου και Μουγιάρης, 1986), ή Ms 6.7 (Ambraseys & Jackson, 1990, 1998), ή Μw 7.0 (Papadimitriou & Karakostas, 2003, Παπαζάχος και Παπαζάχου, 2002), έγινε δε αισθητός σε όλη την Ελλάδα (Εικόνα 3).

Εικόνα 1. Ισόσειστες καμπύλες για το σεισμό της 30ης Απριλίου 1954, από Ambraseys & Jackson (1990). Οι ισόσειστες περιλαμβάνονται ως ψηφιακό dataset στο Παραδοτέο 7 (GIS Database).

Το επίκεντρο του σεισμού εντοπίσθηκε στην περιοχή με συντεταγμένες 39.28°Ν, 22.29°Ε και η μέγιστη ένταση (IΧ+), παρατηρήθηκε στην περιοχή του χωριού Σοφάδες. Προκάλεσε σοβαρές βλάβες στους νομούς Καρδίτσας, Λάρισας, Τρικάλων, Φθιώτιδας, Μαγνησίας και Ευρυτανίας. Συνολικά, 25 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και 177 τραυματίστηκαν, καταστράφηκαν 6.599 οικοδομήματα, 9.154 υπέστησαν σοβαρές βλάβες και 12.920 ελαφρές (Παπασταματίου και Βετούλης, 1955, σε Παπασταματίου και Μουγιάρη, 1986, στατιστικά στοιχεία από το Δελτίο 1955 του Εθν. Αστεροσκοπέιου Αθηνών). Οι Ambraseys & Jackson (1990) αναφέρουν διαφορετικά στατιστικά στοιχεία, ολική καταστροφή περίπου 8500 κτιρίων, και ζημιές σε 5500. Οι μεγαλύτερες βλάβες και ανθρώπινες απώλειες παρατηρήθηκαν στους μεγαλύτερους οικισμούς επί παχεών, κορεσμένων σε νερό χαλαρών αποθέσεων και ελωδών περιοχών. Στην Καρδίτσα και τα Φάρσαλα (τις δυο μεγαλύτερες πόλεις στην επικεντρική περιοχή), καταστράφηκαν το 32 και 18 % (αντιστοίχως) των κτισμάτων. Στις Σοφάδες, οι απώλειες σε κτίρια ξεπέρασαν το 90%.

Εικόνα 2. Συνθετικός χάρτης θέσεων εδαφικών διαρρήξεων και άλλων επιφανειακών φαινομένων που συνόδευσαν τον σεισμό του 1954 (από Ambraseys & Jackson, 1990, με τις διαρρήξεις στην περιοχή Εκκάρας-Άνω Αγόριανης από Παπασταματίου και Μουγιάρη, 1986). [ περιλαμβάνeται ως ψηφιακό dataset στο Παραδοτέο 7 (GIS Database)]

Ο σεισμός προκάλεσε εκτεταμένα φαινόμενα ρευστοποιήσεων στην πεδιάδα της Καρδίτσας και την πεδιάδα της αποξηραμένης λίμνης Ξυνιάδας, ακόμα δε και στον Βόλο, σε απόσταση 50 χλμ προς Α.

Οι μεγαλύτερες εντάσεις παρατηρήθηκαν στις Σοφάδες, Πασχαλίτσα Νέο Ικόνιο Ασημοχώρι, Εκκάρα Αγόριανη (ΙΧ-Χ). Παρατηρήθηκαν εδαφικές διαρρήξεις σε διάφορα μέρη (Παπασταματίου και Μουγιάρης, 1986, Ambraseys & Jackson, 1990). Η σημαντικότερη ζώνη εδαφικών διαρρήξεων ήταν αυτή στην Εκκάρα, η οποία είχε μήκος 5 km και διεύθυνση ΒΒΔ, με πτώση του ανατολικού τμήματος κατά 30-70 cm (Εικόνες 3, 4, 5) και αριστερόστροφη πλάγια συνιστώσα κίνησης Στα άκρα της διάρρηξης η διεύθυνση μετατρέπεται σε Α-Δ με ταπείνωση του βορείου τμήματος κατά 1 m. Η διάρρηξη αυτή έκοψε τη σιδηροδρομική γραμμή, η οποία, λόγω συνεχιζόμενων (αργών) μετατοπίσεων μετά το σεισμό, χρειαζόταν επισκευές επί μία εβδομάδα μετά το σεισμό. Η σιδηροδρομική γραμμή κόπηκε επίσης στις Βελεσιώτες από μικρότερη διάρρηξη διεύθυνσης Α-Δ. Ακολούθησε μετασεισμική ακολουθία με μεγαλύτερο σεισμό μεγέθους Μ=5.7 στις 4 Μαΐου.

Εικόνες 3, 4, 5. Φωτογραφίες της σεισμικής διάρρηξης στου 1954 στην Εκκάρα, από το αρχείο του Ι. Παπασταματίου (σε Παπασταματίου και Μουγιάρη, 1986). Οι περιοχές που απεικονίζονται στις φωτογραφίες, καθώς και η κατεύθυνση λήψης καθεμιάς σημειώνονται στην Εικόνα 2.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η μελέτη του Παναγιωτόπουλου και Παπαζάχου που παρουσιάστηκε στο αναπτυξιακό συνέδριο της Καρδίτσας. Μπορείτε να την κατεβάσετε σε μορφή PDF από εδώ.